وقتی یک «کلاه ایمنی» دنیای کامیون‌ها را تکان داد / با پیتربیلت ۳۷۲ آشنا شوید /عکس
امیرمسعود عابدین: شرکت‌های تولیدکنندگان کشنده‌های نیمه‌سنگین و خودروسازان همیشه به دنبال یک چیز هستند: صرفه‌جویی در هزینه. بخش زیادی از حمل‌ونقل آمریکا روی دوش کشنده‌هاست و یکی از بزرگ‌ترین هزینه‌ها، سوخت است. اگر راننده‌ای بتواند کمتر هزینه سوخت بدهد، پول بیشتری در جیبش می‌ماند. یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش مصرف سوخت در کشنده‌ها، کاهش مقاومت هوا است. حدود چهار دهه پیش، پیتربیلٹ با مدل ۳۷۲ تلاش کرد تا قواعد بازی را تغییر دهد. این کامیون کاب‌اُور با طراحی خاص و شکلی شبیه به یک کلاه ایمنی، توانست به مصرف ۱۱ مایل بر گالن برسد؛ در حالی که کامیون‌های معمولی همان زمان تنها حدود ۸ مایل بر گالن مصرف داشتند (هرچه عدد بیشتر باشد یعنی خودرو با یک گالن سوخت مسافت بیشتری طی می‌کند). ۱۱ مایل بر گالن تقریباً معادل ۴٫۶۸ کیلومتر بر لیتر (km/L) یا ۲۱٫۴ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر (L/۱۰۰km) است. (هر گالن ≈ ۳٫۷۸۵ لیتر و هر مایل ≈ ۱٫۶۰۹ کیلومتر است.)
جهت اطلاع، کامیون‌های کاب‌اُوِر یا Cab-Over-Engine (COE) به کامیون‌هایی گفته می‌شوند که کابین راننده درست بالای موتور و محور جلو قرار دارد. در این طراحی، جلوی کامیون تخت و بدون دماغه بلند است، به همین دلیل طول کلی خودرو کمتر می‌شود و فضای بیشتری برای بارگیری یا تریلر باقی می‌ماند. این ویژگی باعث می‌شود کامیون‌های کاب‌اوِر در شهرها و فضاهای محدود چابک‌تر باشند، هرچند به دلیل نزدیکی راننده به موتور، سواری آن‌ها پر سروصداتر و سخت‌تر است. امروزه این نوع طراحی در اروپا و ژاپن رایج است، اما در آمریکا به دلیل تغییر قوانین طول کلی و تمایل رانندگان به راحتی بیشتر، کامیون‌های دماغه‌دار جایگزین آن‌ها شده‌اند.
برگردیم سراغ اصل مطلب؛ ماجرای ساخت پیتربیلت ۳۷۲ چه بود؟
ریشه در بحران‌های نفتی دهه ۷۰
براساس گزارش theautopian، مثل خیلی از بخش‌های تاریخ خودرو، داستان مدل ۳۷۲ هم به بحران‌های نفتی دهه ۱۹۷۰ برمی‌گردد. قیمت سوخت تقریباً سه برابر شد و تهدید بزرگی برای صنعت حمل‌ونقل به وجود آورد. هزینه سوخت امروز هم حدود یک‌چهارم مخارج شرکت‌های حمل‌ونقل را تشکیل می‌دهد و همیشه در حال تغییر است. به عنوان نمونه، بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳، هزینه سوخت به‌طور میانگین ۵۵ سنت به ازای هر مایل بود که تنها از حقوق رانندگان (۷۸ سنت به ازای هر مایل) کمتر است. حالا تصور کنید این هزینه در دهه ۷۰ ناگهان چند برابر شد!
در آن دوره کامیون‌ها به‌هیچ‌وجه با نگاه آیرودینامیک طراحی نمی‌شدند. کاب‌اورهای بزرگ و جعبه‌ای محبوب‌ترین بودند، چون به‌دلیل محدودیت طول، امکان بارگیری بیشتری می‌دادند. در کنار آن‌ها، کامیون‌های دماغ‌دار هم وجود داشتند.
موج جدید: آیرودینامیک
نقطه عطف این جریان، معرفی کنوورث T۶۰۰ در سال ۱۹۸۴ بود؛ اولین کشنده‌ای که از پایه با فکر آیرودینامیک طراحی شد. موفقیت T۶۰۰ باعث شد پیتربیلت هم وارد میدان شود. پس از معرفی مدل ۳۷۷A/E در سال ۱۹۸۶، پیتربیلت به این جریان پیوست و به سراغ ساخت ۳۷۲ رفت.
این کامیون در مرکز دِنتون تگزاس توسعه یافت. اساس آن همان کابین مدل ۳۶۲ بود، اما با تغییرات اساسی. پیتربیلت طراحی را به تونل باد سپرد: کابین صاف‌شده، سپر یکپارچه، چراغ‌های توکار، صفحات جانبی و یک سقف آیرودینامیک. در سال ۱۹۸۸ فروش این کامیون آغاز شد و طبق گفته پیتربیلت، مقاومت هوا نسبت به مدل ۳۶۲ نصف شده بود.
کابین بزرگ‌تر از همیشه
برخلاف کاب‌اورهای متداول که کوچک و جمع‌وجور بودند، مدل ۳۷۲ طولی ۱۲۷ اینچی داشت و یکی از بزرگ‌ترین کاب‌اورهای زمان خودش بود. این افزایش اندازه هم برای آیرودینامیک بود و هم برای راحتی رانندگان. داخل کابین ۷٫۴۲ متر مکعب فضا داشت، با امکاناتی مثل: تخت، صندلی‌های بادی، پرده، عایق‌کاری بهتر، جای تلویزیون و حتی یخچال. کابین به‌اندازه‌ای بلند بود که راننده بتواند در آن بایستد.
نگهداری آسان‌تر
پیتربیلت به نگهداری کامیون هم فکر کرده بود. دماغه کامیون به سمت بالا باز می‌شد تا مکانیک‌ها به بیش از ۳۰ قطعه اصلی مثل ترمز یا سیستم تهویه دسترسی سریع داشته باشند. کابین هم مثل دیگر کاب‌اورها قابلیت واژگون‌شدن داشت.
آزمایش واقعی: مصرف ۱۱ مایل بر گالن
سال ۱۹۹۰ مدیر بازاریابی پیتربیلت تصمیم گرفت که ادعای خود را ثابت کند. یک نمونه از مدل ۳۷۲ به‌همراه تریلر مخصوص در سراسر آمریکا آزمایش شد. موتور انتخابی، کاترپیلار ۳۱۷۶ شش سیلندر خطی با قدرت ۳۲۵ اسب‌بخار بود و جعبه‌دنده فولر ۹ سرعته داشت.
این کامیون با وزن ۳۲,۲۹۷ کیلوگرم در سراسر آمریکا حرکت کرد و در نهایت میانگین ۱۰٫۴۹ مایل بر گالن ثبت کرد؛ در برخی مسیرها نیز حتی به بالای ۱۱ مایل بر گالن هم رسید. این در حالی بود که کامیون‌های معمولی آن زمان ۷ یا ۸ مایل بر گالن مصرف داشتند.
شکست یک «کلاه ایمنی فضایی»
با این همه ویژگی و جذابیت، فروش ۳۷۲ خوب نبود. رانندگان لقب‌هایی مثل «Winnebago»، «کلاه فوتبال» و حتی «کلاه دارث ویدر» به آن می‌دادند! از طرفی محبوبیت کاب‌اورها در حال افول بود و رانندگان به سمت کامیون‌های دماغ‌دار می‌رفتند.
تا سال ۱۹۹۳، تولید مدل ۳۷۲ متوقف و در مجموع فقط ۷۷۲ دستگاه ساخته شد. در مقابل، مدل ۳۶۲ همچنان فروش داشت، با اینکه مصرف بیشتری داشت.
میراث پیتربیلٹ ۳۷۲
شکست تجاری ۳۷۲ به معنی شکست کامل نبود. پیتربیلت و دیگر شرکت‌ها از همین تجربه‌ها استفاده کردند تا کامیون‌های مدرن امروزی را بسازند؛ کامیون‌هایی که تقریباً همگی با آیرودینامیک طراحی می‌شوند. پیتربیلت فقط زودتر از بقیه وارد میدان شد؛ با کامیونی که بیشتر شبیه کلاه جنگ ستارگان بود!
۳۲۲
