مهریه یکی از حقوق مالی زن است که از زمان عقد به او تعلق می‌گیرد و دریافت آن همواره یکی از دغدغه‌های حقوقی و اجتماعی خانواده‌ها بوده است. با پیشرفت رویه‌های قضایی و روشن‌تر شدن راهکارهای اجرایی، امکان مطالبه و وصول مهریه بدون نیاز به طلاق عملاً میسر شده است. در این مطلب مسیرهای قانونی موجود، ابزارهای اجرایی، موانع احتمالی و نکات عملی که هر خانواده‌ای باید بداند را بررسی کردیم تا تصویر روشنی از راهکارهای موجود برای دریافت مهریه بدون طلاق داشته باشید.
نقش کلیدی وکیل در راهبری پرونده‌های مطالبه مهریه
اولین گامی که بسیاری از مراجعان موفق برداشته‌اند، گرفتن مشاوره تخصصی و سپردن پرونده به یک وکیل مهریه در تهران یا شهر محل اقامت‌شان بوده است. چرا؟ چون مطالبه مهریه، با وجود چارچوب‌های قانونی نسبی روشن، در عمل نیازمند شناخت دقیق رویه اجرای ثبت، تدابیر دادگاه خانواده، نحوه استعلام اموال و مدیریت اعتراضات و درخواست‌های اعسار یا تقسیط از طرف زوج است. یک وکیل مهریه باتجربه می‌تواند مسیر مناسب را بر اساس شرایط پرونده انتخاب کند، درخواست توقیف اموال را دقیق تنظیم کند و پیگیری‌های لازم برای اعمال توقیف، ممنوع‌الخروجی یا توقیف حقوق را انجام دهد تا وصول مهریه با کمترین اتلاف زمان و هزینه پیش برود. منابع قضایی و مشاوره‌ای نیز تأکید دارند که انتخاب مسیر وکیل و مسیر اجرایی صحیح، تفاوت قابل‌توجهی در نتیجه نهایی دارد.
مسیرهای قانونی مطالبه مهریه بدون طلاق
در عمل دو مسیر اصلی برای مطالبه مهریه وجود دارد؛ یکی مسیر اجرای ثبت (از طریق دفترخانه و صدور اجرائیه) و دیگری طرح دعوی در دادگاه خانواده برای صدور حکم پرداخت. مسیر اجرای ثبت مخصوص مواردی است که مدارک رسمی مانند عقدنامه موجود باشد و اجرا توسط دفترخانه و اداره اجرای ثبت انجام می‌شود؛ این مسیر معمولاً سریع‌تر است و می‌تواند منجر به توقیف اموال زوج شود. اما گاهی شرایط پرونده یا نوع مهریه مستلزم طرح دعوی در دادگاه خانواده و دریافت حکم است.
ابزارهای اجرایی برای وصول مهریه
وقتی اجرائیه صادر می‌شود یا حکم پرداخت مهریه قطعی می‌شود، اجرای آن به مدد ابزارهایی مانند توقیف اموال منقول و غیرمنقول، توقیف حقوق ماهانه (مانند حقوق و مستمری)، و حتی ممنوع‌الخروج کردن زوج ممکن خواهد شد. اداره اجرای ثبت و اجرای احکام مدنی براساس مقررات، اموال قابل توقیف را شناسایی و پیگیری می‌کنند و در صورت لزوم اموال توقیف‌شده را به مزایده می‌گذارند تا مبلغ محکوم‌به از محل فروش اموال تأمین شود.
باید توجه داشت که برخی اموال طبق قانون مستثنیات دین هستند و قابل توقیف نیستند؛ همچنین روند توقیف و مزایده تابع مقررات اجرای احکام مدنی است که جزئیات آن در قوانین مرتبط مشخص شده است. استفاده از این ابزارها باید با دقت حقوقی و رعایت تشریفات انجام شود تا توقیف‌ها موثر و قانونمند باشند.
جلب و حبس در مهریه چه محدودیتی دارد؟
یکی از مسائل پرچالش در پرونده‌های مهریه، امکان صدور دستور جلب و بازداشت زوج است. در قوانین و رویه قضایی اخیر محدودیت‌هایی برای صدور حکم جلب در زمینه مهریه اعمال شده است و اغلب مقرر شده که صدور حکم جلب صرفاً تا سقف معینی (مثلاً رقم مشخصی از تعداد سکه) ممکن است یا رویه محاکم در صدور حکم جلب با توجه به مصالح عمومی و وضعیت موجود، سختگیرانه‌تر شده است. به عبارت دیگر، وصول مهریه از مسیر اجرای مالی (توقیف اموال و مزایده) همچنان مقدم است و استفاده از ابزار جلب در تمام موارد رایج نیست. این تغییرات و رویه‌ها باید در هر پرونده به‌صورت موردی مورد توجه قرار گیرد، زیرا نحوه برخورد دادگاه و اجرای ثبت بر اساس شرایط پرونده و آخرین بخشنامه‌های قضایی متفاوت خواهد بود.
اعسار و تقسیط
وقتی زوج ادعای عدم امکان پرداخت نقدی مهریه را مطرح کند، می‌تواند از دادگاه درخواست اعسار و تقسیط کند. اعسار به معنای اعلام و اثبات ناتوانی مالی زوج است که در صورت پذیرش، ممکن است موجب تقسیط یا تعویق در اجرای قطعیت حکم شود. از سوی دیگر، زوجه می‌تواند با کمک وکیل مهریه بر مدارک مالی زوج استعلام بگیرد و در صورت اثبات وجود اموال، از ابزار توقیف استفاده کند. بنابراین اعسار معمولاً به‌عنوان یک مانع در برابر وصول سریع مهریه مطرح می‌شود، اما با برخورد حقوقی صحیح و کمک وکیل مهریه می‌توان راه‌های مقابله با ادعای اعسار را پیگیری کرد.
چگونه یک وکیل مهریه خوب انتخاب کنیم؟
انتخاب وکیل مهریه باید بر پایه تجربه در پرونده‌های مشابه، آشنایی با اجرای ثبت و دادگاه خانواده، شفافیت در اعلام هزینه‌ها و توانایی در پیگیری اجرایی و اطمینان از ارائه گزارش‌های منظم به موکل باشد. وکیل مهریه باید نه تنها به قواعد حقوقی مسلط باشد، بلکه بداند چطور از ابزارهای اجرایی استفاده کند، چگونه با ادارات مختلف مکاتبه کند و در مواجهه با ادعاهای اعسار یا انتقال اموال عمل کند. پیش از عقد قرارداد، درباره سوابق وکالت، نتایج پرونده‌های مشابه و سازوکار گزارش‌دهی از وکیل سوال کنید تا همکاری‌تان ساختارمند و هدفمند باشد.
کلام آخر
دریافت مهریه بدون طلاق امروز نه یک تعبیر حقوقی دور از دسترس، بلکه یک مسیر حقوقی قابل‌استفاده است؛ البته با ملاحظات و پیچیدگی‌هایی که هر پرونده را منحصر به فرد می‌سازد. مسیر موفق شامل شناخت دقیق روش‌های اجرایی، تهیه مدارک، استفاده از ابزارهای توقیف قانونی و در نهایت همراهی یک وکیل مهریه متخصص است. اگر به دریافت مهریه فکر می‌کنید اما نمی‌خواهید مسیر طلاق را طی کنید، نخستین گام گرفتن مشاوره حقوقی و بررسی شرایط پرونده‌تان است تا بدانید کدام ابزار برای شما مناسب‌تر است. با رویکردی واقع‌بینانه، اطلاعاتی و متکی بر مشاوره تخصصی می‌توان حقوق مالی را بدون تخریب بیش از حد روابط و با رعایت قانون پیگیری کرد.
